«پولهای بلوکهشده ایران آزاد میشود.» این خبری است که طی چند روز گذشته دوباره رسانهای شده و اینبار به جای ۷ میلیارد دلار، قرار است ۲۴ میلیارد دلار ارز بلوکهشده ایران آزاد شود.
در پی سفر سلطان عمان به ایران و بر اساس اطلاعات به دست آمده، بهزودی بیش از ۲۴ میلیارد دلار از منابع ارزی بلوکهشده ایران در عراق و کره جنوبی و همچنین منابع قابل دسترس کشورمان در صندوق بینالمللی پول وارد کشور خواهد شد.
به گزارش ایسنا، از این میزان ارز، 7 میلیارد دلار منابع ارزی بلوکهشده ایران در کره جنوبی و بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار آن منابع بلوکهشده ایران در عراق است که عمده آن به صادرات انرژی به این کشور همسایه بازمیگردد.
بر اساس دیپلماسی اقتصادی فعال دولت و تلاش برای اصلاح ساختار اقتصادی - سیاسی که نمونه آخر آن سفر سلطان عمان به ایران و سفر مشاور رئیسجمهوری آمریکا به عمان بوده، مقرر شد در قالب تفاهمی با ایران، این منابع بلوکهشده آزاد شود.
همچنین در پی دیدار محمد رضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی ایران، با جورجیوا، رئیس صندوق بینالمللی پول، در واشنگتن مقرر شد ایران بتواند به بیش از ۶.۷ میلیارد دلار حق برداشت ویژه خود دسترسی داشته باشد.
گفتنی است؛ چندی پیش هم علی شریعتی، عضو اتاق بازرگانی ایران و عراق، از آزادسازی دو میلیارد دلار از منابع ارزی بلوکهشده ایران تا روز دوشنبه (۱۵ خرداد ماه) خبر داده بود.
ایندیپندنت فارسی نیز در گزارشی اعلام کرده که بایدن در تلاش برای احیای برجام است و میخواهد در قبال آزادی شهروندان آمریکایی زندانی در ایران، بیش از ۱۰ میلیارد دلار از داراییهای بلوکهشده ایران را آزاد کند، اما هنوز هیچ مرجع رسمی این خبر را تایید نکرده و مشخص نیست که این خبر چقدر جنبه عملی دارد.
اموال بلوکهشده ایران در خارج شامل چه مواردی است؟
اموال بلوکهشده و نشده ایران در خارج از کشور را میتوان به دو دسته کلی تقسیم کرد: امول دولتی جمهوری اسلامی ایران که قاعدتا زیر نظر بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اداره میشوند و اموال شرکتهای غیردولتی.
غیر از داراییهای نقدی ایران، بخش دیگری از داراییها نیز وجود دارند که گرچه نقد محسوب نمیشوند، اما به دلیل ارزش بالا، اهمیت بسیاری دارند؛ داراییهایی نظیر سهام خریداریشده توسط ایران در دوران پهلوی در صنایع اروپایی و آمریکایی مانند سهام ایران در صنایع هستهای فرانسه و شرکت مرسدس آلمان، سهم ایران از خط لوله انتقال نفت بندر عقبه و...، انواع مستغلات، زمینها، ابنیه و ساختمانهای متعلق به ایران از جمله ساختمان تاریخی سفارت ایران در واشنگتن، ساختمانهای متعلق به بنیاد علوی در آمریکا و کانادا و ....
همانطور که مشخص است، ارزش هر کدام از این داراییها به تنهایی به میلیونها و حتی دهها میلیون دلار میرسد و در مجموع با یک حسابرسی عادلانه، ارزش آنها به صدها میلیارد دلار هم خواهد رسید.
بخش مهمی از این داراییها نقدی است که نتیجه فروش نفت و گاز، فرآوردههای نفتی و محصولات غیر نفتی توسط ایران در بازارهای جهانی بوده است. این در حالی است که مطابق برآورد سرویس تحقیقات کنگره آمریکا در سال ۲۰۲۰، میزان داراییهای بلوکهشده ایران شامل وجوه بلوکهشده در حسابهای خارجی ایران، املاک، مستغلات و اموال حاصل از فروش محصولات ایران در بازارهای جهانی بهطور میانگین بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیارد دلار برآورد شده است.
الن دوهان، گزارشگر ویژه اقدامات یکجانبه شورای حقوق بشر، نیز در سفری که سال ۲۰۲۲ به ایران داشت، اذعان کرد که در نتیجه اقدامات یکجانبه ایالات متحده آمریکا در تحریم منابع مالی جمهوری اسلامی ایران، این کشور تاکنون ۱۰۰ تا ۱۳۰ میلیارد دلار از اموال ایران را بلوکه کرده است.
صندوق بینالمللی پول در گزارشی که سال ۲۰۲۲ منتشر شد، اعلام کرد تا پایان آوریل سال ۲۰۲۰ میزان اموال بلوکهشده ایران در سراسر جهان به ۱۱۵.۴ میلیارد دلار رسیده است. این در حالی است که میزان اموال و داراییهای نقدی ایران ناشی از فروش و صادرات محصولات نفتی و غیر نفتی در هر کشور متفاوت است.