لیلا صالح آبادی (روانشناس)| مهارت حل مسئله از لوازم اصلی زندگی برای رسیدن به موفقیت است و در همه جای دنیا به افراد توصیه میشود آن را یاد بگیرند. همه افراد در زندگی خود، با مسئله‌های متفاوتی در محیط کار، تحصیل یا خانواده و... رو به رو می‌شوند. مسئله‌ها موانعی هستند، که سر راه ما قرار می‌گیرند و رسیدن به هدف را برایمان سخت‌تر می‌کنند. هنگامی که در زندگی روزانه با مشکلات مواجه می‌شویم می‌توانیم از مهارت حل مسئله برای غلبه بر آنها استفاده کنیم. طبق مطالعات انجام شده استفاده از تکنیک حل مسئله برای کسب آرامش روانی در بسیاری از بحران‌ها می‌تواند بسیار مفید باشد و بهترین سن برای یادگیری مهارت حل مسئله، دوره کودکی است.
مهارت حل مسئله عبارت است از فرآیند شناختی و رفتاری که توسط فرد هدایت میشود و فرد سعی می‌کند با کمک آن، راهحلهای مؤثر یا سازگارانه برای مسائل زندگی روزمره خود پیدا کند. به این ترتیب مهارت فوق یک فرآیند آگاهانه، منطقی و هدفمند است. برای تقویت مهارت حل مسئله، ذهن خود را از افکار مثبت پر کنید. عباراتی مانند «چه میشود...» و «تصور کنید اگر...» را ملکه ذهنتان کنید. این اصطلاحات مغز را برای خلاقانه فکر کردن و یافتن راهحلهای جدید آماده می‌کنند. از افکار بسته و منفی مانند «من فکر نمی‌کنم...» یا «اما این درست نیست...»، خودداری کنید.
نقش خودت راپیدا کن
سعی کنید نقش واقعی خود را در ایجاد مسئله یا مشکل پیدا کنید. گاهی افراد به قدری تحت فشار روحی و استرس واقع می‌شوند که سریعاً دیگران را عامل ایجاد مشکل می‌دانند و شروع به سرزنش بقیه می‌کنند. گاهی برعکس، چنان احساس گناه در برابر مسائل می‌کنند که فقط خود را مقصر می‌دانند و سهم و مسئولیت دیگران را نادیده می‌گیرند. بنابراین هیچ یک از موارد فوق نمی‌تواند تعریف صحیح مشکل یا مسئله باشد و حل آن دشوار خواهد بود.
مسئله را شناسایی کن
مسئله را روی کاغذ، وایت‌برد یا یک مقوای بزرگ بنویسید و از حواس بینایی، شنوایی و حرکتی خود استفاده کنید. در نتیجه، همه مغز را فعال می‌کنید تا در نخستین مرحله مشکل را به وضوح تعریف کند. چندان عجیب نیست که اکثر مسائل با تعریف دقیق آنها در مرحله نخست قابل حل هستند. اغلب دلیل این که افراد مدتی طولانی با مسئله‌ای درگیر هستند، آن است که مشکل را به‌وضوح تعریف نکرده‌اند. لذا تفکر نامنظم مانع اصلی موفقیت در زندگی و کار است.
اطلاعات مسئله را فهرست کن
جمع‌آوری دادهها از هر منبع ممکن و ارزیابی جزئیات باید مدنظر قرار گیرد تا مطمئن شویم مبنع‌مان اطلاعات معتبر است و نه فرضیات. هرچه اطلاعات بیشتری جمع‌آوری کنید، با احتمال بیشتری راه‌حل صحیح از میان دادهها نمایان خواهد شد. سپس مشکلات را بین اهمیت و ضرورت اولویت‌بندی کنید. در این مرحله که گام دوم حل مسئله است دو راه عمده وجود دارد: راه اول، استفاده از قواعد بارش فکری است. اجازه دهید هر فکری به ذهن بیاید. راه دوم، درگیر کردن دیگر افراد است. دیگران حتماً ایده‌هایی دارند که مفید است.
راهحلهای احتمالی را پیدا کن
وقتی اطلاعات را جمع‌آوری کردید و با بقیه اعضا در میان گذاشتید، نخست سعی کنید مسئله را آگاهانه تحلیل کنید. به هر کاری که می‌توانید انجام دهید، فکر کنید و اگر از پاسخ‌های ارائه شده راضی نیستید، آن را برای مدت کوتاهی رها کنید. برنامه‌ای بریزید که در زمانی دیگر دوباره به آن مسئله یا بحث بپردازید. وقتی تمرکز و توجه خود را از مسئله یا مشکل به موضوعی کاملا متفاوت معطوف کنید ذهن ناخودآگاه و فرا آگاهتان مسائل پیچیده را پردازش می‌کند.
بهترین تصمیم را بگیر
پس از در نظر گرفتن وقت کافی برای تعریف مشکل و بررسی راه حل‌های مختلف، اکنون آماده‌اید تا درباره شیوه کار تصمیم بگیرید. اگر از مشکلات پیش رو شناخت کامل داشته و فهرستی از راه حل‌های مختلف را نیز تهیه کرده باشید، تصمیم‌گیری و انتخاب راه حل، بسیار ساده و آسان‌تر خواهد بود. ذهنتان را باز نگه‌دارید. سعی کنید بهترین راه حل را انتخاب کنید، ایده‌‌تان هرچه هست، اقدام کنید و بهترین تصمیم را بگیرید.