مشاور وزیر بهداشت در امور توانبخشی با تأکید بر اینکه خدمات توانبخشی پزشکی باید بهتدریج تحت پوشش بیمه قرار گیرد، گفت: «بر اساس این نکات قرار شد برنامه کشوری توانبخشی پزشکی تدوین شود که بیش از ۲ سال برای آن زمان گذاشتیم و حاصل آن به دانشگاههای علوم پزشکی ابلاغ شد.»
شهروند آنلاین: محمدتقی جغتایی در نشستی خبری درباره نقش طرح تحول سلامت در گسترش خدمات توانبخشی، گفت: «برنامه توانبخشی ابلاغ شده کشوری است و پیگیری میکنیم تا بخشهایی از برنامه توانبخشی در قانون هفتم توسعه کشور گنجانده شود تا به تغییرات دولتها ربطی پیدا نکند. از سوی دیگر خرسندیم که در مناظرات انتخاباتی اغلب کاندیداها به موضوع توانبخشی پرداختند و این نشان میدهد کاندیداها به این ضرورتها توجه دارند.»
او افزود: «برنامه کشوری توانبخشی پزشکی توسط وزارتخانه به دانشگاههای پزشکی ابلاغ شده است. حوزه توانبخشی ابعاد گوناگونی دارد که بخش سلامت آن متوجه ما در وزارت بهداشت است. از طرفی در رهنمودهای کلی سلامت که توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شد یکی از بندها این است که خدمات سلامت اعم از درمان، پیشگیری یا توانبخشی به شکل عادلانه به مردم ارایه شود و برای اقشار آسیبپذیر در دسترس باشد. از طرفی در برنامههای تشریحی وزیر محترم به مجلس شورای اسلامی نیز در بندی به تعیین برنامه کشوری توانبخشی پزشکی اشاره شده بود.»
جغتایی ادامه داد: «در طول سالیان قبل بهویژه از ۲۰۱۴ به بعد سازمان بهداشت جهانی برنامهای ویژه در حوزه توانبخشی تعیین کرد تا این خدمات در دسترس باشد و گسترش یابد. در سال ۲۰۱۷ این موضوع دقیقتر بررسی شد و اصلهایی برای آن تعیین و مشخص شد که خدمات توانبخشی پزشکی باید در تمام سیاستهای درمانی تسری یابد و همچنین درون ساختارهای ارایه خدمات سلامت، ساختار خدمات توانبخشی هم وجود داشته باشد. خدمات توانبخشی دیگر نباید سطح سوم ارایه خدمات باشد و باید در سطوح ارایه خدمات پیشگیری و درمان ادغام شود.»
جغتایی افزود: «همچنین اصل دیگری میگوید که خدمات توانبخشی پزشکی باید بهتدریج تحت پوشش بیمه قرار گیرد. از طرفی وسایل کمکی توانبخشی مانند سمعک، ویلچر و… در اختیار قرار گیرد. بر اساس این نکات قرار شد برنامه کشوری توانبخشی پزشکی تدوین شود که بیش از ۲ سال برای آن زمان گذاشتیم و حاصل آن به دانشگاههای علوم پزشکی ابلاغ شد.»
او در تشریح جزئیات این برنامه، اظهار کرد: «برنامه ما این است که خدمات توانبخشی در نظام ارایه خدمات دیگر ادغام شود و مراکز ارایه خدمات توانبخشی گسترش یابد. همچنین اقداماتی در راستای گسترش خدمات نظام غربالگری ارایه شود که بیماران زودتر شناسایی شوند. نکته مهم دیگر تحت پوشش رفتن خدمات توانبخشی است. در عین حال نیز نباید از نکات پژوهشی غافل شویم.»
مشاور وزیر بهداشت در امور توانبخشی، ادامه داد: «اکنون خیلی از خدمات توانبخشی در کشور ارایه میشود ولی مشکل ما در خدماتی است که نیاز به کار تیمی دارد مانند افراد دچار سکته مغزی، قطع عضو، ضایعات پیشرونده و… که این بیماریها باید در دسته خدمات اولویتدار قرار گیرد و تمرکز ما بر این خدمات است.»
او افزود: «بر اساس پیشبینیها و بررسی صورت گرفته در کشور سالانه حدود ۱۰۰ هزارنفر دچار ناتوانی ناشی از سکته مغزی میشوند که به درمان جواب میدهند. حدود ۳هزار نفر در سال دچار ضایعه نخاعی میشوند، حدود ۴هزار تا ۵هزار نفر دچار فلج مغزی میشوند، شیوع اوتیسم سالانه ۱۵ هزار نفر است و قطع عضو حدود ۲هزار نفر در سال است. همچنین شیوع پارکینسون سالانه حدود ۵هزار نفر است و سالانه حدود ۲هزار بیمار مبتلا به MS به جمعیت بیماران اضافه میشود.»
مشاور وزیر بهداشت، گفت: «یکی از بیماریهای شایع، دمانس یا آلزایمر است زیرا امید به زندگی افزایش یافته است و جمعیت سالمند که در خطر ابتلا به این بیماری هستند بیشتر میشوند. پیشبینیها میگوید ۲۰۰ هزار نفر در آینده به نوعی دچار اختلال حافظه میشوند که اگر پیشگیری نشود دچار بیماریهای پیشرونده میشوند.»
او افزود: «اکنون هم حدود ۱۵ هزارنفر در حوزه توانبخشی با مجوزهای ما خدمات ارایه میدهند و در سطح دنیا خدمات ما قابل قبول است. حدود ۱۴۰ مرکز جامع توانبخشی داریم و حدود ۷هزار دفتر کار یا مطب دایر شده است. بر اساس برنامه کشوری باید بتوانیم تا سال ۱۴۰۴ خدمات غربالگری را ۲۵ درصد افزایش دهیم. مراکز ارایه خدمات توانبخشی نیز باید ۳۰ درصد افزایش یابند و گروههایی که مراکز تخصصی ندارند برایشان ایجاد شود. برای تأمین اهداف باید آموزش و پذیرش دانشجو تقویت شود و دیگر رشتهها نیز اصول اولیه را آموزش ببینند. برای تحقیقات هم باید شبکه ملی تحقیقات توانبخشی ایجاد شود و تکنولوژیهای توانبخشی به روز شود.»
جغتایی اظهار کرد: «برنامه کشوری سالمندان نیز مشترکا با همکاری سازمان مدیریت، بهزیستی و وزارت بهداشت تهیه و ابلاغ شده است و بُعد درمان و توانبخشی پزشکی سالمندان با ماست که خدمات شنوایی و دمانس و… به آنها ارایه میشود. توانبخشی از راه دور نیز از اهداف این برنامه است که یک ضرورت مهم است که در حال کار بر آن هستیم.»
او در مورد مهمترین اولویتهای سالمندان کشور، بیان کرد: «سالمندان یک مسأله مهم برای کشور هستند و حتی در این رابطه نیاز به دادن آمار نیست چون تا الان آمارهای زیادی در رابطه با سالمندان اعلام شده است و روزبهروز هم بیشتر میشود، حتی همکاران سازمان بهزیستی به ماجرای سونامی سالمندان اشاره کرده بودند که درست هم بود و به دنبال آن بود که من اعلام کردم برنامه ملی سالمندان تصویب و ابلاغ شده و الان در این مورد سازمان بهزیستی و وزارت بهداشت در حال انجام و بررسی کارهای مربوط به خودش است. در حوزه بهداشت و درمان هم مهمترین اولویت این است که اول نیروی انسانی موردنیاز تکمیل شود، یعنی باید رشتههای تخصص سالمندی را تأسیس کنیم که چند سال فعال شده بود ولی الان متوقف شده، همچنین دورههای کوتاهمدت که الان همکاران متخصص بالینی در چند دانشگاه برگزار میکنند تا از این طریق ما متخصصینی داشته باشیم که در حوزه سالمندی کار میکنند.»
او تأکید کرد: «به عبارتی طب سالمندی باید جایگاهش در کشور گسترش پیدا کند و ما در زمینه نیروی انسانی متخصصین مختلف داریم ولی آموزش تخصصی لازم برای مداخلات خدمات درمانی و توانبخشی سالمندان کم داریم. نکته دیگر مربوط به پرستارهایی است که اختصاصا با سالمندان کار میکنند، فوق لیسانس این رشته سالهاست که ایجاد شده و باید گسترش پیدا کند تا در این حوزه بتوانند بهتر کار کنند.»
او گفت: «موضوع دیگر این است که باید برای سالمندان در مراکز ارایه خدمات در بیمارستان یا کلینیکها، ساختارهایی درست شود تا خدمات اختصاصی سالمندان را بگیرند که این هم توسط همکاران دفتر سالمندی در حال پیگیری است تا این اتفاق بیفتد و مهمتر از آن این است که این خدمات در نظام شبکه ادغام شود. شایعترین مشکلی که باید به آن توجه شود، اختلالهای حافظه است که برنامهای برای آنها در نظر گرفته شده، افرادی که در معرض این مشکل هستند غربالگری میشوند و بهدنبال آن خدمات توانبخشی به آنها داده میشود.»