|  محمد رحيمي | پريسا محمدي |

فرهنگ ايثار باعث عزت‌نفس، ایجاد هویت و هدف مشترک و همبستگی اجتماعی درمیان افراد جامعه می‌شود و ضمن ایجاد روحیه ظلم‌ستیزی و عدالت‌طلبی، عاملی برای استقلال و حفظ تمامیت ارضی کشور درمقابل بیگانگان بوده است که هرکدام از این کارکردها در تقویت روحیه و فرهنگ مقاومت اثرگذار هستند.  اگر مفهوم کلی ایثار را به معنای بذل‌کردن، ازخودگذشتگی، نماد دگرخواهی انسان و روحیه همنوع‌دوستی بدانیم، ایثار، هم می‌تواند ارزشی فردی به‌ حساب‌ آید و هم در رده ارزش‌های اجتماعی قرار گیرد. زمانی که تعداد زیادی از افراد جامعه به‌ واسطه تقید به ارزش ایثار، قسمت زیادی از دارایی و داشته‌هایشان را در راه اهداف و ارزش‌های مورد احترام خود صرف می‌کنند تا مشکلات و موانع مختلف فراروی همنوعان آنها رفع شود، در واقع نقش عظیمی درکاهش مشکلات و آسیب‌های اجتماعی ایفا می‌کنند، ضمن این‌که همبستگی اجتماعی را افزایش می‌دهند.ضرورت پرداختن به فرهنگ ايثار و فداكاري آنچنان است كه نظام براي آن سياست‌هاي كلي دارد و ازطرف مقام معظم رهبري به نهادها و دستگاه‌هاي مسئول ابلاغ شده است.اين فرهنگ تعالي‌بخش، مي‌تواند دربيشتر شئونات جامعه نقش مثبت و تقويتي داشته باشد و باعث رشد كشور شود كه در ادامه به برخي از زمينه‌هايی كه فرهنگ ايثار در آن مي‌تواند به رشد و تعالي جامعه ياري رساند، به اختصار اشاره مي‌شود:  
ايثار و امنيت جامعه
درمفهوم امنيت دونوع نگرش وجود دارد: نگرش سنتي و نوين. در نگرش سنتي دولت‌ها منشأ اصلي تهديد و مسئول اوليه برقراري امنيت هستند. براين اساس، امنيت به صورت حفاظت فيزيكي از دولت درمقابل تهديدهاي خارجي تعريف مي‌شود، اما در نگرش نوين امنيت رابطه مستقيمي با فرهنگ، اقتصاد، سياست، اجتماع و زندگي اجتماعي، شرايط زيست‌محيطي، دفاعي و... دارد.امنیت و آرامش جامعه امروز ما مرهون ایثار و فداکاری آحاد مردم به ويژه جوانان این مرزوبوم است. اين عبارت را وقتي با اين سخن رهبري كه «جنگ تحمیلی را دشمن برای خاموش‌کردن انقلاب به راه انداخت، اما همین جنگ تحمیلی باعث شعله‌ورترشدن نیروی انقلاب و روحیه‌ انقلاب شد.» تكميل كنيم مشخص مي‌شود كه براي بقا و امنيت كشور چه مقدار جانفشاني و ايثار شده است كه سند گوياي اين امر در زينت نام خيابان‌ها و كوچه‌هاي شهر به نام شهدا و همچنين وجود عزيز جانبازان و آزادگان و رزمندگان دوره دفاع مقدس قابل مشاهده است.
ايثار و اقتصاد كشور
نقش برجسته فرهنگ ایثار در تحولات پرشتاب بعد از انقلاب اسلامی و مقابله با مشکلات اقتصادی ازجمله انواع تحریم‌ها و تهدیدات خارجی به‌گونه‌ای است که در بند 20 سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی بر آن تأکید شده است. دراین بند به «تقویت فرهنگ جهادی در ایجاد ارزش‌افزوده، تولید ثروت، بهره‌وری، کارآفرینی، سرمایه‌گذاری و اشتغال مولد» اشاره شده و در بند 21 نیز گفتمان‌سازی اقتصاد مقاومتی مطرح شده است.
فرهنگ، بستر شکل‌گیری و خیزش هرنوع حرکت عملی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است. به ‌این ‌ترتیب، هیچ طرحی بدون درنظرگرفتن یک پیوست فرهنگی مبتنی بر الگوهای بومی، ملی و دینی نمی‌تواند درمسیر موفقیت قرار بگیرد. توجه به هریک ازشاخص‌های فرهنگ ایثار، از خودگذشتگی و محاسبه نفس، ترجیح منافع ملی و عمومی به منافع فردی، خدمتگزاری، مردمداری، استقامت در راه رسیدن به هدف، ذلت‌گریزی، قناعت، ساده‌زیستی، انصاف، خطرپذیری، انتقادپذیری، وطن‌پرستی، رعایت نظم در امور، اعتمادبه‌نفس بالا، انجام‌وظیفه و احساس مسئولیت، احسان و نیکوکاری و... به‌صورت واضحی بیانگر فرهنگی است که گفتمان اقتصاد مقاومتی را شکل می‌دهد و ازطرفی روحیه جهادی درآن دیده می‌شود و این روحیه می‌تواند نقش مؤثری درپیشبرد اهداف اقتصاد مقاومتی داشته باشد.
ايثار مبناي صلح جهاني
ازطرف ديگر، فرهنگ ايثار و فداكاري، فرهنگ مشترك تمام ملت‌هاست و مي‌تواند مبناي همراهي و همدلي آنها باشد. اين مبنا كه اشاره به فطرت انساني انسان‌ها و وديعه الهي گذشت و فداكاري درتمام ابنای بشر دارد، مي‌تواند دست‌آويزي براي زندگي مسالمت‌آميز همگان درسطح بين‌الملل و به جاي جنگ و دوري از يكديگر، پيام‌آور صلح و دوستي و همدلي ملت‌ها باشد.
ايثار و سلامت رواني جامعه
 و كاهش آسيب‌ها
گذشت و فداکاری باعث افزایش اعتمادبه‌نفس افراد می‌شود. فرد خود را درمرحله رشد و تکامل دیده، از نظر احساس خود را برتر از دیگران می‌بیند و به این نتیجه می‌رسد که من این توانمندی را داشتم که دیگری را ببخشم؛ حسی که کمتر کسی ممکن است داشته باشد و دربهبود روان فرد تأثیر بسزایی دارد. با گذشت و ایثار فرد ابتدا خودش لذت می‌برد و بعد گرایش به تشویق‌های اجتماعی پیدا می‌کند. افرادی که دارای وجدان اخلاقی بیشتری هستند یا اصطلاحا super ego بالاتری دارند، بیشتر فداکاری می‌کنند و افرادی که در ارزیابی شناختی خود قوی‌ترند یا اصطلاحا خودآگاهی دارند، نسبت به رفتار هرلحظه خود اندیشه می‌کنند و خود را در راه کمک به دیگران قرار می‌دهند. همچنین افرادی که باورهای عمیق معنوی و مذهبی دارند هم، معمولا در گذشت و ایثار و بخشودگی نسبت به دیگران موفق‌ترند، همچنان که امام علی(ع) دراین‌باره می‌فرمایند؛ «لذتی که در عفو هست، در انتقام نیست».