شهروند| «همه ما در یک کشتی نشسته‌ایم»؛ «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه برای تعریف لزوم همکاری در حوزه محیط زیست این مثل را به کار برد تا پیش‌زمینه‌ای برای دعوت از کشورهای همسایه در
پایان دادن به سیاست‌هایی باشد که بیابان‌زایی را رقم زده و
گرد و غبار را به ایران کشانده است. صبح دیروز در افتتاحیه شانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی محیط زیست علاوه بر محمدجواد ظریف که در سخنانش «برنامه مشترک» را ضرورتی محیط زیستی و حتی سیاسی و امنیتی اعلام کرد، «معصومه ابتکار»، رئیس سازمان حفاظت
محیطزیست هم همکاری را کلید حل مشکل دانست و موضوع گرد و غبار را در این‌باره مثال زد که «به‌راحتی یا به‌وسیله یک نهاد برطرف نمی‌شود» بلکه «نیازمند همکاری، سرمایه‌گذاری و مدیریت است» و «باید همه در کنار هم باشند.»
نمایشگاه محیط زیست این‌بار با شعار «اقتصاد سبز، اقتصاد مقاومتی» و حضور میهمانانی ازجمله وزیر امور خارجه، معاون حقوقی رئیس‌جمهوری و میهمانان خارجی مانند رئیس برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP)، وزیر محیط زیست ایتالیا، قائم‌مقام
محیطزیست آلمان و مدیركل محیط زیست اتحادیه اروپا شکل متفاوتی به خود گرفت تا حدی که معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست این اشتیاق را پنهان نکرد و از زمینه‌سازی‌های تازه برای شکل‌گیری همکاری‌های جدید چنین گفت: «امروز میهمان ویژه‌ای داریم. آقای ظریف! دست شما درد نكند كه با توافق برجام زمینه را برای همكاری بیشتر محیط زیستی فراهم کردید، چراکه محیط زیست فقط مسأله‌ای ملی نیست و باید برای آن همكاری جهانی صورت بگیرد.»
ظریف: به ادراک مشترک نیازمندیم
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان از مهم‌ترین میهمانان نمایشگاه محیط زیست که در محل دایمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران گشایش یافت، به‌شمار می‌رفت. او در سخنان خود با یادآوری سیاست‌های غلط، از لزوم توجه به آیندگان گفت و با این مقدمات به سوی همسایگان دست یاری دراز کرد: «جوامع باید بدون توجه به ملاحظات سیاسی برای ساختن آینده سالم فعالیت و همکاری مشترک داشته باشند. ایران دست همکاری به سوی همه همسایگان دراز می‌کند تا در یک برنامه مشترک بتوانیم آینده بهتری را برای فرزندانمان فراهم کنیم و با خطراتی که این نسل و نسل آینده باید با آن مواجه می‌شوند، مقابله کنیم.» او با یادکردن از سیاست‌های غلط در منطقه که بیابان‌زایی، کم‌آبی و بحران گرد و غبار را رقم زده است، از همسایگان ایران دعوت کرد تا در حوزه محیط زیست «همکاری جدی، اطمینان‌بخش و ضروری» با ایران آغاز کنند. رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در توضیح این مطلب، محیط زیست را یکی از حوزه‌هایی دانست که می‌تواند زمینه اعتمادسازی در منطقه را فراهم کند. او در ادامه «مشارکت کشورهای منطقه» را یکی از نیازهای اصلی برای همکاری در محیط زیست عنوان کرد. ظریف برای اشاره به صدمات و خطراتی که گروه‌ها، دولت‌ها و رژیم‌های ظالم بر محیط زیست منطقه وارد کرده‌اند، به‌طور ویژه از صدام و از گروه افراطی داعش یاد کرد و با این مقدمه از لزوم همکاری گفت: «این اقدام فقط یک ضرورت محیط زیستی به شمار نمی‌رود بلکه یک ضرورت سیاسی و امنیتی هم هست و رهبران کشورها باید تلاش کنند بتوانند از این آزمون تاریخی سربلند بیرون آیند.»
ظریف همچنین گفت: «اکنون در شرایط ویژه بین‌المللی قرار داریم؛ شرایطی که بیش از هر چیز به یک ادراک مشترک در زمینه چالش‌ها و خطرات آینده جهانی نیازمند است و هیچ موضوعی به اندازه محیط زیست در این ادراک مشترک نقش محوری نداشته و در هیچ موضوعی به اندازه محیط زیست شاهد همکاری، همفکری و تشریک مساعی جامعه بین‌المللی نیستیم.» وزیر امور خارجه با اشاره به درک مشترک به وجود آمده در جامعه جهانی، به این مَثَل که «همه ما در یک کشتی نشسته‌ایم» اشاره کرد: «در زمینه محیط زیست فهمیده‌ایم که یا همگان با همکاری هم به ساحل سلامت می‌رسیم یا همه در یک محیط آلوده و غیرقابل حیات زندگی را بدرود خواهیم گفت. امیدوارم که این چالش مشترک را در همه حوزه‌ها از اقتصاد و فقرزدایی تا امنیت و مبارزه با افراط و تروریسم هم شاهد باشیم.» او در بخش دیگری از سخنان خود با قدردانی از برگزاری نمایشگاه بین‌المللی محیط زیست، یادآوری کرد که ابتکار نخستین نمایشگاه را در «دولت آقای اصلاحات» برگزار کرده است: «بیش از هرچیز، این نمایشگاه، نشان‌دهنده همکاری بخش‌های ذینفع و ذیربط است و برای رسیدن به محیط زیست سالم نیازمند همین همکاری هستیم. شانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی محیط زیست «اقتصاد سبز» نامگذاری شده، پس محیط زیست نه‌تنها مانعی برای توسعه نبوده بلکه هموار‌کننده و عامل پایداری اقتصاد و توسعه است.»
ابتکار: کلید حفاظت از محیط زیست
در دست مردم است
این نخستین‌بار نبود که معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان محیط زیست از برجام سخن می‌گفت. او که پیش از این هم برنامه جامع اقدام مشترک را در وقوع تفاهم‌های همکاری موثر دانسته بود، این‌بار با تشکر از وزیر امور خارجه گفت: «محیط زیست نیازمند عزم جهانی است و موفقیت برجام هم این زمینه را برای کشور فراهم کرده است.»
ابتكار در آغاز با ابراز خرسندی از برگزاری شانزدهمین دوره نمایشگاه، نقش بخش خصوصی را مهم دانست و با اشاره به «ابربحران»ها گفت: «حضور بخش خصوصی و مردم كلید پیروزی و موفقیت است و دولت موظف است كه فضا را برای حضور مردم برای حل بحران‌هایی چون آلودگی هوا، گرد و غبار و آب كه به آنها ابر بحران می‌گویند، آماده كند. مقوله گرد و غبار مشکلاتی نیست که به‌راحتی یا به‌وسیله یک نهاد برطرف شود. این عرصه نیاز به همکاری، سرمایه‌گذاری و مدیریت دارد که باید همه در کنار هم باشند. امیدواریم سازمان ملل هم در مسأله گرد و غبار كه عامل آن تغییر اقلیم و ناامنی در منطقه است، همكاری كند.»
به گفته او، با حضور حدود ٣٥ كشور در نمایشگاه و بین‌المللی بودن ٥٠درصد غرفه‌ها، «اینجا به معنای واقعی نمایشگاه بین‌المللی است.» ابتکار با این مقدمات سازمان‌های مردم‌نهاد را همراه و پرچمدار سازمان
محیطزیست دانست و ابراز امیدواری کرد که با استفاده از این فرصت، زمینه تبادل اطلاعات و مبادله تجربیات هر چه بیشتر فراهم شود.
ابتکار ادامه داد: «ایران جزو کشورهایی با تنوع زیستی غنی است. اگر جزو ١٠ کشور اول نباشد، قطعا جزو ٢٠ کشور اول دنیا خواهد بود؛ از جنگل و دریا تا یوزپلنگ‌ها و گونه‌های باارزش گیاهی. از این رو برنامه‌های زیادی برای حفاظت از تنوع زیستی گیاهی و جانوری در کشور داریم که نیازمند حمایت و تلاش بخش‌های مختلف دولتی، خصوصی و سازمان‌های مردم‌نهاد است و این نمایشگاه فرصت مناسبی در این زمینه ایجاد خواهد کرد.»
معاون حقوقی رئیس‌جمهوری:
9 لایحه محیط زیستی به مجلس تقدیم شده است
اشاره به ارایه 9 لایحه محیط زیستی از سوی دولت یازدهم به مجلس، یکی از مهم‌ترین بخش‌های سخنرانی مجید انصاری، معاون حقوقی رئیس‌جمهوری بود. او با حضور در نمایشگاه بین‌المللی، کارنامه دولت یازدهم را در حوزه محیط زیست «درخشان» نامید: «رئیس‌جمهوری حقوقدان شما نخستین مصوبه‌ای که در نخستین جلسه دولت یازدهم تصویب کرد، مربوط به احیای دریاچه ارومیه بود؛ دریاچه‌ای که خوشبختانه امروز احیا شده و مسیر پایداری آن با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست پیگیری می‌شود.»
به گفته او، از آغاز فعالیت دولت یازدهم تاکنون 9 لایحه در حوزه مسائل محیط زیست به مجلس تقدیم شده است، حفاظت از خاک، حفاظت از منابع طبیعی، احیای تالاب‌های کشور، حمایت از محیط‌بانان، ارزیابی
محیط‌زیستی و لایحه مربوط به حقوق حیوانات ازجمله مواردی است که به مجلس تقدیم شده است و سه تا دیگر به موافقتنامه‌های بین‌المللی مربوطند.
معاون حقوقی رئیس‌جمهوری با برشمردن این لوایح ادامه داد: «ما از نمایندگان مجلس تقاضا داریم این لایحه‌ها را بررسی کنند تا مشکلات موجود در این بخش از بین برود. ما کشوری درحال توسعه محسوب می‌شویم و توسعه همه‌جانبه کشور به‌ویژه در حوزه اقتصادی را تجربه می‌کنیم. در این شرایط اگر میان توسعه و سیاست‌های محیط زیستی سازگاری و تعامل نباشد، به مقصد نخواهیم رسید. پس از سازمان محیط زیست می‌خواهم خلأ‌های قانونی كه درباره محیط زیست وجود دارد را شناسایی كند و امیدواریم مجلس این لوایح را در ماه‌های آینده تصویب کند.»
انصاری با بیان این‌که نباید سرمایه‌گذاران و فعالان بخش خصوصی احساس کنند محیط زیست برای آنان مانع است، از همه فعالان حوزه محیط زیست خواست در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی خلأها و تعارضات قانونی را بررسی کنند و نظراتشان را بگویند.
معاون رئیس‌جمهوری در بخش دیگری از سخنانش گفت: «محیط زیست مسأله نخست دنیا شده و دغدغه امروز کسانی است که می‌خواهند در این جهان سالم‌تر و راحت‌تر زندگی کنند. باعت افتخار است در دورانی که اساسا محیط زیست دغدغه جهانی نبوده، این موضوع برای مسلمانان به لحاظ حقوقی و دینی اهمیتی دوچندان دارد، به‌طوری که 1400سال پیش در قرآن کریم بیش از 100 آیه درباره محیط زیست آمده و خداوند به جان اشیا و مواهب طبیعی سوگند خورده است. از طرفی برای جرم‌انگاری فعالیت برهم‌زنندگان تعادل در محیط زیست، مسأله «افساد فی‌الارض» مطرح شده که سنگین‌ترین مجازات تخریب‌کنندگان زمین است.»
انصاری در بخش دیگری از صحبت خود با یاد كردن از هاشمی رفسنجانی گفت: «سیاست‌های محیط زیست با همت آقای هاشمی و دید دقیق او نوشته و درنهایت پیش‌نویس سیاست‌های كلی توسط رهبر ابلاغ شد.»
میهمان‌های دیگر چه گفتند؟
اریک سولهایم، رئیس برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (یونپ) از میهمانان خارجی مراسم صبح دیروز بود که در سخنان خود گفت: «اینكه ایران به توافقاتی رسید یعنی به‌طور قطع خواهد توانست در زمینه محیط زیست هم فعالیت‌های خوبی انجام دهد و البته برجام می‌تواند به انجام توافقات كمك كند.»
او با اشاره به این‌که در نقطه‌ای از تاریخ هستیم که سرمایه‌گذاری بالایی در زمینه انرژی تجدیدپذیر انجام می‌شود، ادامه داد: «در كشورهای مختلف نیروگاه‌های خورشیدی زیادی فعال است و امیدوارم بزرگترین نیروگاه خورشیدی را در ایران داشته باشیم. بگذارید اقتصاد مبتنی بر نفت را به اقتصاد مبتنی بر انرژی باد و خورشید تغییر دهیم. در آینده ایران می‌تواند نقش مهمی در انرژی‌های تجدیدپذیر داشته باشد و فرصت‌های شغلی زیادی در این زمینه تولید كند.» سولهایم با یادآوری مسأله گرد و غبار گفت: «برای پیدا كردن راه حل در این زمینه باید قطعنامه‌ای صادر شود تا اجازه ندهد این مشكل بزرگتر شود. این طوفان‌ها باید كاهش پیدا كند و برای این منظور لازم است از روش‌های درست كشاورزی استفاده شود.» سولهایم در پایان سخنانش با طرح این سوال که مسائل محیط زیستی جهان چگونه حل خواهد شد، چنین پاسخی داد: «با هم. بخش خصوصی و دولتی باید با هم كار كنند. ما به تنهایی نمی‌توانیم مسأله‌ای را حل كنیم.»
نمایشگاه بین‌المللی محیط زیست که از صبح دیروز با حضور 300 شرکت داخلی و 20 شرکت خارجی از کشورهای آلمان، کره جنوبی، انگلستان، هلند، ایتالیا، دانمارک، چین، سوئد، فنلاند، نیوزیلند، فرانسه، ژاپن، روسیه، نروژ و اتریش آغاز به کار کرد، تا دوشنبه هفته جاری در محل دایمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برپاست.