عصر ایران| این شب‌ها بسیاری از خانواده‌ها پای برنامه‌ای می‌نشینند که بعد از سپری‌شدن ماه‌ها از عمر دوساله‌اش با تمام فرازوفرودهایش تبدیل به یک برنامه مهم و اثرگذار در تاریخ تلویزیون شده است. «خندوانه» برنامه‌ای است که خیلی زود درجذب مخاطب، گوی سبقت را از بسیاری از برنامه‌های موفق شبکه‌های ملی ربود و به خوبی توانست نقش بی‌بدیل کارکرد تفریحی و سرگرم‌کننده این جعبه جادویی را به جامعه و دست‌اندرکاران فرهنگی یادآوری کند. با این حال عده‌ای از منتقدان معتقدند که تولید برنامه‌ای با محتوای نشاط و سرگرمی کمکی به ارتقای کیفیت زندگی اجتماعی مردم نمی‌کند. دکتر عماد افروغ جامعه‌شناس و رئیس اسبق کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی درنگاهی تحلیلی به بررسی کارکرد اجتماعی برنامه «خندوانه» و ارزیابی میزان موفقیت این برنامه درپیشبرد اهداف فرهنگی و اجتماعی‌اش پرداخته است. وی در گفت‌وگو با عصر ایران دراین‌باره گفته است: «مدت‌ها بود جوک‌ها و شوخی‌های قومیتی عاملی برای خندیدن و خنداندن شناخته شده بودند و خیلی از افراد ناخواسته تحت‌تأثیر این شوخی‌ها درگیر اختلافات قومیتی می‌شدند، اما خندوانه با رد اشکال غلط خنده و معرفی المان‌هایی جدید و صمیمی برای خندیدن، حتی به معرفی و آشتی قومیت‌های مختلف پرداخت. حضور اقوام مختلف ازجمله اقوام کُرد که موجب شکل‌گیری یکی از بهترین برنامه‌های خندوانه شده، نمونه‌ای از این توجه به قومیت‌هاست که امیدوارم این اقدامات در برنامه‌های آتی هم ادامه پیدا کند.» او درباره لزوم ایجاد فضای شادی در هر قشر و صنفی اضافه کرد: «به عقیده بنده یکی از دلایل موفقیت این برنامه دعوت از میهمانان موفق ستاره یا کمتر شناخته‌شده درعرصه‌های مختلف هنری، فرهنگی، اجتماعی، علمی و ورزشی است و از آن مهم‌تر این‌که در اثنای گفت و شنودهای خودمانی و صمیمی، مجری خوش‌مشرب و پرانرژی آن، در نشاندن خنده، حتی بر لب سیاستمداران و چهره‌های علمی و مذهبی کمتر خندان هم موفق ظاهر می‌شود و اینجاست که مخاطب شاید برای نخستین‌بار، شاهد خندیدن چهره‌هایی است که دست‌کم در انظار عموم با خنده در محافل عمومی ظاهر نمی‌شده‌اند. لذا خندوانه با زبان بی‌زبانی به مخاطب می‌فهماند که شادی و خنده، گاهی خارج از عادات و مناسبات رسمی درگفتار، جزیی از هویت تمامی افراد، صرف‌نظر از موقعیت و منزلت اجتماعی و علمی است؛ رامبد جوان و طراحان این برنامه به ما نشان می‌دهند که شادی و خنده قرین افراد موفق جامعه هم بوده و این‌که بین موفقیت و شادمانی حتما رابطه معنی‌داری وجود دارد.» عماد افروغ در ادامه درباره جنبه‌های دیگر این برنامه و وجه آگاه‌سازی آن در اقشار مختلف جامعه گفت: «خندوانه تنها به خنداندن و ارایه طنز هدفمند اکتفا نمی‌کند و همین به‌طور ناخودآگاه جنبه‌های مشارکت اجتماعی و همراهی مخاطبان را افزایش می‌دهد. ایجاد کمپین‌هایی مثل پویش‌های محیط‌زیستی، صرفه‌جویی درمصرف منابع، بالابردن سرانه مطالعه و ترغیب مردم به استفاده از کالاهای تولید داخل ازجمله مواردی است که به وضوح قدرت رسانه را درهمراه شدن مردم جامعه درجریانات مهم و اثرگذار به وضوح نشان می‌دهد. خندوانه درطول سال‌های پخش دغدغه‌های اجتماعی مهمی را مطرح کرده که تا حدی به نتیجه رسیده و برای اثرگذارشدن نیاز به حمایت‌های بیشتری دارد. به‌عنوان مثال، زمانی که من به‌عنوان میهمان به خندوانه دعوت شدم، رامبد جوان و برنامه‌اش دغدغه حفظ و نظافت از محیط‌زیست داشتند و دراین‌باره تبلیغ و تلاش می‌کردند. در ادامه چالش‌ها و دغدغه‌های مختلف دیگری ازجمله چالش صرفه‌جویی درمصرف آب، حمایت از بیماران ام‌اس و اوتیسم، همدلی و همراهی با اقلیت‌های مذهبی و حتی توجه به کارتن‌خواب‌هایی که از منجلاب رها شده و حالا زندگی موفق و سالمی دارند، به دغدغه‌های خندوانه اضافه شد، اما باید توجه داشت که خندوانه برای نشان دادن این دغدغه‌ها، وظیفه رسانه‌ای خود را به خوبی انجام داده و حالا برای نتیجه‌بخشی نیاز به حمایت سایر اقشار و نهادها دارد.» او درباره کاراکتر «جناب‌خان» در این برنامه نیز گفت: «این شخصیت اثرگذار دقیقا همان چیزی است که ما برای فرهنگ‌سازی به آن نیاز داریم. این فرهنگ‌سازی می‌تواند از جلد کتاب‌ها و کیف‌های مدارس آغاز شود و در ادامه نمودهای جدی‌تر و مهم‌تری را دنبال کند.»