جنگ در دنیای جدید به كلی از جنگ در دنیای پیش از صنعت متفاوت است. جنگهای قدیم رودررویی دو لشکر در بیابان یا دشتی بود و اغلب پس از چند روز یا چند ماه جنگیدن یك طرف ماجرا تسلیم میشد. حداكثر چیزی كه وجود داشت تعدادی كشته و مجروح بود كه احتمالا آنان نیز درمان نمیشدند و فوت میكردند. تعداد كشتهها نیز به نسبت جمعیت آنچنان زیاد نبود كه در زندگی روزمره جامعه اختلال ایجاد كند. بدترین جنگها حملات مغول بود كه كشتاری وسیع راه میانداختند و آبادیها را ویران میكردند. در این مورد هم اگرچه بسیار جنایتكارانه بود، ولی ماجرا محدود به همان منطقه میماند و پس از چندسال زندگی جدید آغاز میشد.
ولی جنگ در دنیای مدرن به كلی متفاوت است. هنوز مردم هیروشیما و ناكازاكی درگیر آثار بمبهای اتمی هستند كه روی شهرهایشان انداخته شد. هنوز هم در اروپا هر از گاهی بمب عمل نكرده و باقیمانده از جنگ دوم جهانی از زیر خاك بیرون میآید و كل منطقه از ترس انفجار تخلیه میشود. ولی اینها همه تبعات جنگهایی است كه از قاعدههای جنگی تبعیت كردهاند و اگر وارد جنگهای كثیف شویم، آنگاه ماجرا فرق خواهد كرد. هنوز پس از حدود نیم قرن كه از جنگ ویتنام گذشته است، زخمهای آن درمان نشده است و عوارض آن در جنگلها، شهرها، روستاها و مردم ویتنام به وفور دیده میشود. بیماران حملات شیمیایی بهویژه در ایران هنوز بهعنوان آثار جنگ گوشه و کنار دیده میشوند، ولی بدترین میراث جنگ «مین» است. «مین؟ و تو چه میدانی كه مین چیست؟»
پس از گذشت 65سال از جنگ جهانی دوم، هنوز بیش از چند میلیون مین خنثینشده از آن جنگ باقی مانده است؛ مینی كه یك روز برای جلوگیری از پیشرفت و نیز گرفتن جان نظامیان كار گذاشته شده بود، پس از جنگ و رفتن نظامیان، جان كودكان، زنان، غیر نظامیان و حیوانات را میگیرد. میگویند هزینه جمعآوری مینهای موجود در جهان بالغ بر صدها میلیارد دلار است و یکهزار سال وقت برای این کار لازم است و طبعاً اگر جلوگیری نشود در این فاصله چندین برابر مینهای موجود، مینهای دیگر كاشته خواهد شد.
در تمام مناطقی كه درگیریهای نظامی وجود داشته است، مرگزارهای مین از سوی نظامیان احداث شده است و هنگامی كه جنگ برای نظامیان تمام میشود، جنگ برای غیر نظامیان آغاز میشود. روزی نیست كه اخباری از اجساد كودكان و زنانی كه كشته شدهاند یا دست و پا و چشم خود را از دست دادهاند یا دچار عوارض شدید روحی و روانی شدهاند در مناطق جنگی سابق نشنویم.
جنگ ایران و عراق كه با حمله صدام حسین انجام شد، هشت سال طول كشید و اكنون بیش از 30سال است كه نظامیان آن جنگ به خانههای خود رفتهاند، ولی در این 30سال شهروندان غیر نظامی درگیر آن جنگ هستند. بیش از 30هزار كیلومتر از كشور آلوده به مین است. هر چند جهان به مقابله با تولید و استعمال مین ضد نفر پرداخته است، ولی همچنان خطر مین جان میلیونها انسان مناطق سابقاً جنگی را تهدید میكند و ایران یكی از كشورهایی است كه آلودگی زیادی به مین دارد. سالهای اولیه پس از جنگ تعداد تلفات ناشی از مین زیاد بود ولی به مرور كم شده است. هر چند آمار رسمی و دقیقی در این زمینه وجود ندارد، ولی به نظر میرسد حدود 10هزار نفر در 30سال گذشته مجروح، مصدوم یا كشته شده باشند. رقم مشابه آن در جهان بسیار بالاست و گفته میشود كه سال گذشته به حدود 3هزار و 800 نفر در جهان رسید و این به معنای آن است كه با وجود تمام كوششها برای ممنوعیت استفاده از مین ضد نفر، این مینها همچنان قربانی میگیرند.
توسعه مناطق آلوده به مین در ایران نیازمند پاكسازی كامل این مناطق از مین است. باید توجه جامعه و مردم را به این معضل جلب كرد. از همه مهمتر اینكه بدانیم جنگ را میتوان آغاز كرد، ولی تبعات آن قابل كنترل و پایان یافتن نیست.