اگر امروز در شهر تهران به حوالی میدان هفت‌تیر و خیابان استاد نجات‌اللهی (ویلا) بروید با جمع کثیری از هموطنان ارمنی مواجه می‌شوید که پلاکارد در دست مشغول انجام یک راهپیمایی آرام هستند. این راهپیمایی که 24 آوریل هر‌ سال در ایران و دیگر کشورهایی که پذیرای ارامنه هستند، برگزار می‌شود، درواقع اعتراضی است نمادین به اتفاقی که سال‌ها پیش و در اوان جنگ جهانی اول در امپراتوری عثمانی رخ داد. 104‌سال پیش در چنین روزی، برابر 24 آوریل 1915 میلادی، دولت عثمانی که با ورود به کارزار جنگ جهانی اول درگیر نبردی همه‌جانبه در جبهه‌های مختلف اروپایی شده بود، تصمیم گرفت اتباع مسیحی امپراتوری شامل آشوریان، یونانیان و ارامنه را برای جلوگیری از همدستی احتمالی آنان با دولت‌های متخاصم اروپایی (خصوصا روسیه) به مکانی دوردست کوچ داده یا به عبارت بهتر تبعید کند. این سیاست که طبیعتا مقاومت اقوام فوق را در پی داشت، نهایتا به اتفاقات غمباری منجر شد.  
مرگ در راه دیرالزور
در بین گروه‌هایی که سیاست تبعید و کوچ اجباری شامل حال آنها شد، ارامنه به دلیل کثرت نفرات و وسعت مناطق استقرار بیش از بقیه تحت فشار قرار گرفتند. ارمنی‌هایی که در برابر دستور تبعید مقاومت به خرج می‌دادند، دستگیر شده و بعضا به چوبه دار سپرده می‌شدند. آنهایی هم که تبعید را پذیرفته و از خانه و زندگی خود دست برمی‌داشتند، باید راهی طولانی را با پای پیاده و بدون آب و غذا تا اردوگاه‌های تدارک‌دیده‌شده در استان دیرالزور (سوریه کنونی) طی می‌کردند. این میان بسیاری که اغلب‌شان را زنان و کودکان تشکیل می‌دادند، طی همین راهپیمایی اجباری جان خود را از دست می‌دادند و این منهای زنان و مردانی بود که به دلایل مختلف مقابل جوخه آتش قرار گرفته یا به طناب دار سپرده می‌شدند. شمار تلفات ارامنه ساکن امپراتوری عثمانی در طول اجرای سیاست تبعید بین 600‌هزار تا یک‌میلیون و 500‌هزار نفر تخمین زده شده است.
قربانیان ناسیونالیسم
در ترکیه دولت‌های مختلف، طی همه سال‌های پس از انقراض امپراتوری عثمانی، ضمن پذیرش فشارها و آسیب‌های وارده به ارامنه ساکن این کشور در سال‌های نخستین جنگ جهانی اول، استفاده از واژه «نسل‌‌کشی» برای اتفاقات آن سال‌ها را زیاده‌روی دانسته و به نوعی هر دو طرف ماجرا را قربانی مصایب جنگ بین‌الملل اول توصیف کرده‌اند. این میان با مرور اسناد تاریخی نکته‌ای که بیش از هر چیز دیگری خودنمایی می‌کند، نقش مخرب ناسیونالیسم در اتخاذ تصمیم نابخردانه تبعید جمعی ارامنه است. درواقع با وجود انتساب امپراتوری عثمانی و سردمداران آن به دین اسلام، این نسل‌کشی هیچگاه با رنگ و بوی مذهبی قضاوت نشد و پژوهشگران تاریخی -حتی قربانیان و بازماندگان- همواره سیاست برتری‌جویی عثمانی‌ها و نه اسلام و مسلمانان را مقصر این اتفاق
معرفی کرده‌اند.