جهان عرب این روزها گرفتار مسائل مختلفی است. درحالیکه ماراتن محاکمه سران اخوانالمسلمین در مصر همچنان ادامه دارد، محاصره دریایی، زمینی و هوایی قطر از سوی عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین هنوز به سرانجام مشخصی نرسیده است. این میان اوضاع در سوریه تقریبا ثباتی نسبی یافته، اما همچنان با توجه به سیطره تروریستها بر ادلب حالت شکنندهای دارد، خصوصا که ترکیه نیز طی روزهای اخیر ضربالاجلی برای خروج کردهای مسلح از شهر منبج تعیین کرده و هیچ بعید نیست که درگیریها در این منطقه از نو آغاز شود. از سویی دیگر تبعات شاهکار محمدبن سلمان در ماجرای قتل جمال خاشقجی هنوز فروکش نکرده و باوجود تصمیم دونالد ترامپ رئیسجمهوری آمریکا برای چشم بستن بر این جنایت، سنا و کنگره این کشور از تصمیم جدی خود برای تنبیه عربستانسعودی خبر دادهاند.
از بازداشت حریری تا تشکیل کابینه
در میان همه این مسائل و مشکلات ریز و درشت، تشکیل نشدن دولت لبنان به یکی دیگر از معماها و گرههای کور جهان عرب مبدل شده است. لبنان به دلیل ترکیب متنوع قومیتی و مذهبیاش، جزو کشورهایی با ریسک تنش بالا محسوب میشود و تاریخ معاصر نیز ثابت کرده که هرگاه بالانس سیاسی در این کشور دستخوش تغییر و تحول شده، تبعات آن از جنگ داخلی در شدیدترین حالت ممکن، تا تشکیل نشدن دولت در ملایمترین وضع نمود یافته است. یکسال پیش در چنین روزهایی سعد حریری طی سفر به عربستانسعودی مقابل دوربینهای تلویزیونی استعفای خود از مقام نخستوزیری لبنان را اعلام کرد. اقدام غیرمنتظرهای که بعدها از آن با عنوان «بحران بازداشت نخستوزیر لبنان توسط عربستان سعودی» یاد شد. امروز لبنان آن روزها را پشت سر گذاشته و با برگزاری انتخابات پارلمانی و ماموریت یافتن سعد حریری برای تشکیل دولت جدید، انتظار میرود این بحران به سرانجام برسد، اما شواهد و قرائن حکایت از ماجرایی دیگر دارد.
سنیهای مستقل، سنیهای غیرمستقل
در ساختار سیاسی لبنان ریاست مجلس به شیعیان، ریاستجمهوری به مسیحیان و ریاست دولت به مسلمانان سنی سپرده شده است. ترکیب نمایندگان مجلس هرچه که باشد، این ترکیبِ ریاستی به هم نمیریزد، هرچند هنگام تشکیل دولت، احزابی که در مجلس کرسی بیشتری به دست آوردهاند، میتوانند برای وارد کردن افراد مورد نظر خود به کابینه با قوت بیشتری به چانهزنی بپردازند. اما این بار حضور نمایندگانی از سنیهای مستقل -و نه وابسته به ائتلاف 14 مارس به ریاست سعد حریری- در ترکیب جدید مجلس لبنان و درخواست آنان برای داشتن وزیر در کابینه، مخالفت جدی سعد حریر را در پی داشته است. این درحالی است که حزبالله حق سنیهای مستقل برای داشتن حداقل یک وزیر در کابینه را به رسمیت شناخته و تاکید کرده تا سعد حریری با فراکسیون سنیهای مستقل کنار نیاید، حزبالله نیز نمایندههای خود برای کابینه را معرفی نمیکند. از آن سو سعد حریری هم با رد تقسیمبندی «سنی مستقل» و «سنی غیرمستقل» خود را پدر همه سنیهای لبنان خوانده و این قبیل سهمخواهیها را محکوم کرده است. داستان همچنان ادامه دارد و دولت لبنان بعد از 7 ماه هنوز تشکیل نشده است. گویی از ابتدا ناف لبنان را با بحران بریدهاند.