شهروند| «ثامن» اعتبار نماد اعتماد الکترونیک را زیر سوال برد. درست در روزهای تعطیلات محرم بود که یک سایت خرید و فروش آنلاین سکه اعلام ورشکستگی کرد. سایتی که نه تنها توسط رسانههای بزرگ تبلیغ شده بود بلکه «نماد اعتماد الکترونیک» را دستاویز تبلیغات خود کرده بود. بعد از این اتفاق اتحادیه طلا و جواهر کشور اعلام کرد که اصولا خرید و فروش آنلاین سکه غیرقانونی است و ما این موضوع را قبلا به اماکن گفته و درخواست پلمپ آن را داده بودیم.
فارغ از حواشی این کلاهبرداری که موجب بهبادرفتن سرمایه افراد زیادی شد، یک نکته جای سوال دارد. آیا نماد اعتماد الکترونیک واقعا قابل اعتماد است؟ اگر قابل اعتماد است چرا به یک فعالیت غیرقانونی مجوز داده شده است چرا که بسیاری از شهروندان با اتکا به همین نماد در این سایت سرمایهگذاری کرده بودند.
در ادامه به جزییات این ماجرا میپردازیم:
درباره اعتماد الکترونیک اغراق شده است
نماد اعتماد الکترونیک از سال 87 راهاندازی شد و یک شرکت زیرمجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت یعنی سازمان توسعه تجارت الکترونیک متولی صدور این آرم شد. آرمی آبیرنگ که تبلیغات گستردهای برای آن انجام شد تا مشتریهای خرید آنلاین بدانند کدام سایت خرید و فروش قابل اعتماد است. این آرم آبی رنگ در تبلیغات صاحبان کالا و خدمات نقش پررنگی داشت و معمولا آنها درج این نماد را اعتبار مهمی برای فروشگاه اینترنتی خود عنوان میکردند اما حالا «ثامن» این معادله را بههم زده است. سایت خرید و فروش غیرقانونی سکه که زیان هنگفتی روی دست مشتریانش گذاشته، نماد اعتماد الکترونیک داشته است.
رضا الفت نسب، دبیر و عضو هیأت مدیره اتحادیه کسب و کارهای اینترنتی به «شهروند» میگوید: پروسه دریافت این نماد بسیار ساده و سریع است و به نظر میرسد تبلیغات انجام شده، زیادی درباره اعتماد به این لوگو اغراق کردهاند.
او توضیح میدهد: بیشتر از 30 هزار نماد اعتبارالکترونیکی به کسب و کارهای اینترنتی اعطا شده است. البته نباید از یاد برد، نماد اعتماد الکترونیک صرفا یک لوگو است و به معنای مجوز نیست. چرا که کسب و کارهای اینترنتی باید به طور جداگانه برای دریافت مجوز اقدام کنند.»
سایتها به راحتی تغییر کاربری میدهند
«نماد اعتماد را میدهند و سایت را رها میکنند.» این نکته را رضا الفت نسب، دبیر اتحادیه کسب و کارهای اینترنتی به «شهروند» میگوید و تاکید میکند: این طور که به نظر میرسد هیچ گونه نظارتی پس از اهدای این نشان بر سایتها وجود ندارد، چرا که این سایتها با استفاده از اعتبار این نشان پس از مدتی به راحتی تغییر کاربری میدهند. به طوری که دیده شده در برخی سایتهایی که این نشان را دارند؛ شرطبندی و قمار میکنند.
او تاکید میکند: برای سایتهای اینترنتی مجوزهای متعددی لازم است و افراد به صرف نماد الکترونیک نباید به سایتها اعتماد کنند؛ چرا که سایتها باید به طور جداگانه مجوزی از اتحادیه کسب و کارهای اینترنتی دریافت کنند.
نماد اعتماد الکترونیک چقدر معتبر است؟
نماد اعتماد الکترونیک در واقع به این معناست که اطلاعات بانکی افراد لو نمیرود و تضمین دیگری نمیدهد. این جمله را پیام برازجانی، سرپرست مرکز روابط عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت به«شهروند» میگوید و توضیح میدهد: نماد اعتماد الکترونیک به معنای اعتبار بخشیدن به فرآیندهای الکترونیکی است. به عنوان مثال عدم دسترسی به اطلاعات حساب بانکی. البته باید در نظر داشت این نماد حایز اهمیت است، چرا که در بازار سنتی هم ممکن است یک فروشگاه کاملا قانونی کلاهبرداری کند.
اما درمورد سکه ثامن ماجرا کمی متفاوت است و گرچه اتحادیه طلا و جواهر کشور میگوید خرید و فروش آنلاین سکه ممنوع است اما وزارت صنعت مدعی است تنها به فعالیتهای قانونی مجوز میدهد.
با این حال مسئول روابط عمومی وزارت صنعت، به «شهروند» میگوید: 23 مرداد مرکز تجارت الکترونیک از غیر مجاز بودن فعالیت این سایت اخطاریهای اعلام کرد و پس از دو روز سایت ثامن خرید و فروش سکه را به مدت 10 روز متوقف کرد و در نهایت این سایت با عنوان متقلبانهای فروش سکه را فروش8 گرم طلای 22 عیار اعلام کرد. در نهایت 25 شهریور به دلیل گزارش 3 تخلف نماد این سایت تعلیق شد. چراکه این نماد با ارایه 3تا 5 تخلف تعلیق میشود.»
خرید از غیرمجازها چه تبعاتی دارد؟
با تمام این توضیحات اما، باید بدانید نماد اعتماد الکترونیک یا هر مجوزی که صاحبان کسب و کار ادعای آن را دارند، در واقع تضمینی نمیدهد که به هیچ عنوان از شما کلاهبرداری نشود. جالب است بدانید که در سایت سازمان توسعه تجارت الکترونیک این عبارت به صراحت قید شده و به خریداران توصیه شده که بررسیهای بیشتر و دقیقتر به عهده خود آنهاست. این نمادها و مجوزها در واقع فرآیند شکایت را برای مشتریان سادهتر میکند. کافی است مورد کلاهبرداری یک فروشگاه غیرمجاز قرار بگیرید و به اتحادیههای صنفی مربوط به آن مراجعه کنید تا متوجه شوید که خرید از غیرمجازها تا چه اندازه دست شما را برای شکایت میبندد و بخشی از مسئولیت حقوقی به عهده خریدار میافتد که از این مراکز خرید
کرده است.
مراقب نماد اعتماد قلابی باشید
نماد اعتماد الکترونیکی نشانهای است که از طرف مرکز توسعه تجارت الکترونیکی به فروشگاههای اینترنتی معتبر داده میشود. فروشگاههای اینترنتی سایتهایی هستند که شرح مختصری از کالا یا خدمات خود را به کاربران نشان میدهند و کاربر با پرداخت کردن هزینه لازم توسط درگاههای پرداخت اینترنتی میتواند از خدمات مورد نظر خود بهرهمند شود. از آنجایی که فرآیند خرید و تحویل کالا به صورت مجازی انجام میشود، بنابراین کاربر باید پیش از اقدام کردن به خرید از صحت خدماتی که فروشگاه اینترنتی ارایه میدهد، اطمینان حاصل کند و اینجاست که اهمیت نماد الکترونیکی اعتماد معنا پیدا میکند. این نماد بعد از بررسی وبسایت و احراز هویت مالک حقیقی یا حقوقی و با هدف اعلام صلاحیت فروشگاه اینترنتی به مدت یک سال به صاحب آن داده میشود.
کاربر با کلیک کردن روی نماد الکترونیکی که نشان آن معمولا در صفحه اصلی وبسایت درج شده است میتواند به اطلاعاتی شامل آدرس سایت، وضعیت نماد (تاریخ اعتبار آن)، آدرس شرکت، تلفن و پست الکترونیکی فروشگاه دسترسی داشته باشد. درصورتیکه وضعیت نماد معتبر باشد یعنی فعالیتهای وبسایت قانونی است و کاربر میتواند با اطمینان خاطر از فروشگاه مورد نظر خرید کند. فراموش نکنید که نماد اعتماد الکترونیکی معتبر باید قابلیت کلیک شدن را داشته باشد. برخی از سایتهایی که قصد کلاهبرداری دارند تنها از تصویر این نماد استفاده میکنند که این کار غیرقانونی و ممنوع است. علاوه بر آن شما با وارد شدن به وبسایت اینماد و سپس انتخاب لیست کسبوکارهای دارای نماد الکترونیکی، به صفحهای هدایت خواهید شد که با وارد کردن آدرس دامنه میتوانید وضعیت نماد سایت را مشاهده کنید. بنابراین برای دریافت نماد اعتماد الکترونیکی درج IP کافی نیست و حتما باید دامنه ثبت شده داشته باشید.
نماد اعتماد الکترونیکی در حال حاضر به ۲ نوع تقسیمبندی میشود:
نماد دایم یک ستاره: این نماد بعد از ثبتنام و بررسی وبسایت توسط مرکز توسعه تجارت الکترونیکی در صورت دارا بودن یک سری از معیارها به وبسایت داده میشود.
نماد دایم دو ستاره: شرایط لازم برای اخذ نماد دو ستاره با نماد یک ستاره یکسان است و تنها تفاوت آن این است که فروشگاه اینترنتی متقاضی این نماد باید از گواهی امنیت SSL استفاده کرده باشد. پروتکل SSL یک استاندارد وب است که طی آن اطلاعات بین کاربر و وبسایت بهصورت کد شده مبادله میشود و قابل بازیابی نیست.