محمدمهدی تندگویان / معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان
هفته گذشته به دعوت آژانس فدرال جوانان روسیه جهت شرکت در فستیوال بین‌المللی جوانان به مسکو سفر کردم. در حاشیه این سفر به گفت‌وگو با مسئولان جوانان کشورهای مختلف پرداختم و موضوعی که مرا به تأمل واداشت حضور کمرنگ جوانان ایرانی در فعالیت‌های بین‌المللی است. از این‌رو، به بررسی چالش‌های فعالیت بین‌المللی حوزه جوانان پرداختم و سه دلیل عمده برای این موضوع یافتم که در ادامه به توضیح آنها می‌پردازم:
1ـ فقدان نهاد ملی فراگیر جوان:
بررسی‌ها و تحقیقات نشانگر آن است که در بیش از 150 کشور دنیا در کنار سازمان دولتی متولی امور جوانان که تحت عنوان «وزارت جوانان»، «وزارت ورزش»، «وزارت رفاه و ورزش» و ... فعالیت می‌کنند، نهاد ملی، فراگیر و غیردولتی برخاسته از جوانان و با حضور و مشارکت آنها وظیفه ساماندهی و رسیدگی به امور جوانان را برعهده دارد و در مجامع بین‌المللی به‌عنوان نماینده جوانان آن کشور حضور می‌یابد.
البته این نهاد غیردولتی با اسامی پارلمان جوانان، فدراسیون جوانان و ... وجود دارد که در کشور ما نام مجمع ملی جوانان برای آن برگزیده شد و در دولت اصلاحات پس از تمهید مقدمات، ایجاد ساز و کارها و تشکیل کمیته مشورتی دستگاه‌های اجرایی در روز 18 فروردین 1383 با سخنان رئیس‌جمهوری وقت افتتاح شد. اما با روی کار آمدن دولت نهم با برچسب‌های فعالیت جناحی و سیاسی، این نهاد نوپا که به‌عنوان نماینده بخش غیردولتی می‌توانست فعالیت تاثیرگذاری در حوزه جوانان داشته باشد، منحل شد. گذشته از نادرست بودن این اقدام و آثار تخریبی آن، یک انتقاد به سبک مدیریتی نیز وارد است و آن این است که حتی اگر اشتباه، اشکال یا شائبه فعالیت سیاسی وجود داشته باشد، بهترین گزینه اصلاح است نه حذف. با برخورد سلبی که ریشه در رویکرد جوان‌هراسی داشت با نهاد نوپای مجمع ملی جوانان برخورد شد و فرصت حضور سازمان‌یافته جوانان ایران در عرصه بین‌الملل این‌گونه به چالش کشیده شد.
ساختار مجمع ملی جوانان طوری طراحی شده بود که تمام سلایق و تمام اقشار جوانان را پوشش می‌داد؛ به‌عنوان مثال در کنار سازمان‌های مردم‌نهاد جوانان، تشکل‌های جوانان 14 دستگاه در آن نماینده داشتند و تشکل‌های وابسته به بسیج، سازمان تبلیغات اسلامی و حوزه‌های علمیه نیز در آن نماینده داشتند. علاوه بر این، حتی اقلیت‌های دینی نیز در آن نماینده داشتند.
با انحلال مجمع ملی در دولت نهم جای خالی نهاد فراگیر در حوزه جوانان تا به امروز پر نشده است و فقدان این نهاد حضور جوانان ایرانی در مجامع بین‌المللی را تحت‌تأثیر قرار داده است.
در رویکرد معاونت ساماندهی جوانان در دوره جدید فعالیت درصددیم تا پس از راه‌اندازی مجمع ملی سازمان‌های مردم‌نهاد جوانان نهاد فراگیر جوانان را در قالب مجلس جوانان راه‌اندازی کنیم.
2ـ موضوعیت نداشتن فعالیت بین‌المللی در بین سمن‌های جوانان:
سمن‌های جوانان برای حضور و فعالیت در عرصه بین‌الملل توانمند نشده‌اند و امکان فعالیت بین‌المللی نیز بسیار دشوار است. این مشکل نیز ریشه در دولت دهم دارد. با تشکیل وزارت ورزش و جوانان و با سختگیری‌هایی که برای فعالیت سمن‌های جوانان ایجاد شد، فعالیت ملی سمن‌های جوانان متوقف شد و حتی سمن‌هایی با حوزه فعالیت ملی تبدیل به سمن‌های استانی شد. ناگفته پیداست وقتی فعالیت ملی سمن‌ها با مشکل روبه‌رو باشد، فعالیت بین‌المللی جای خود را دارد. این امر سبب حضور کمرنگ و غیرمحسوس با تأثیرگذاری بسیار اندک سمن‌های جوانان در عرصه بین‌الملل شد. علاوه بر این، اساسا موضوع فعالیت بین‌المللی یا گستره فعالیت بین‌المللی برای سمن‌های جوانان تعریف نشده است. در دولت یازدهم در گام نخست بستر فعالیت سمن‌های جوانان تسهیل شد و با رویکرد جوان‌باوری دولت تدبیر و امید تعداد سمن‌ها از 200سمن در آغاز به‌کار دولت یازدهم به 2500سمن در پایان کار دولت یازدهم افزایش یافت و اکنون پس از ایجاد سازوکارهای مناسب و ایجاد انگیزش برای مشارکت اجتماعی جوانان، بستر لازم برای برداشتن گام دوم یعنی فعالیت و حضور تأثیرگذار در محیط بین‌الملل مهیا شده است. در دوره جدید فعالیت معاونت ساماندهی امور جوانان با درک این‌که فعالیت بین‌المللی موضوعی مغفول در فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد جوانان است، قصد آن داریم که حضور تاثیرگذار در فعالیت‌های بین‌المللی داشته باشیم. از این‌رو، به این حوزه توجه جدی خواهیم داشت و با آسیب‌شناسی گذشته به تسهیل شرایط برای فعالیت بین‌المللی سمن‌ها و حضور آنها در مجامع و سازمان‌های بین‌المللی می‌پردازیم. در این راستا توانمندسازی سمن‌های جوانان برای اخذ مقام مشورتی و آشنایی با سازمان‌های تخصصی بین‌المللی از اولویت‌های برنامه‌ای است.
3ـ جای خالی گروه‌های دوستی:
فقدان موضوعیت فعالیت بین‌المللی جوانان ایرانی سبب شد تا یکی از ابزارهای مهم برقراری تعامل جوانان کشورها با یکدیگر مغفول بماند. یکی از راه‌های تحقق دیپلماسی جوانان تشکیل گروه‌های دوستی جوانان کشورها با یکدیگر است. درحال حاضر گروه دوستی جوانان ایران به 2 تا 3 کشور محدود است که همین اندک هم غیرفعال است.
از این‌رو، در دوره جدید فعالیت معاونت ساماندهی امور جوانان ضروری است تا برای ایجاد گروه‌های دوستی جوانان در راستای احیای دیپلماسی جوانان گام برداشته شود.
پیگیری این سیاست در راستای دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران با محوریت دیپلماسی جوانان است. به این منظور ضروری است تا با هماهنگی و همکاری با وزارت امور خارجه و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی پس از تعیین کشورهای هدف، شرایط فعالیت در این حوزه تسهیل و از برنامه‌های جوانان برای ایجاد گروه‌های دوستی با جوانان سایر کشورها حمایت شود.
4ـ تجربه جوانان در فعالیت بین‌المللی:
نداشتن تجربه حضور جوانان در فعالیت‌های بین‌المللی چالش دیگری است که بر سر راه فعالیت بین‌المللی جوانان وجود دارد. لازمه حضور موثر، تجربه‌اندوزی و آشنایی با سازوکارهای نشست‌های بین‌المللی است و اگر قرار است در عرصه تحولات بین‌المللی حوزه جوانان حضور ارزنده داشته باشیم، لازمه آن تجربه حضور جوانان در برنامه‌ها و نشست‌های بین‌المللی است. لازم به ذکر است، در دولت تدبیر و امید نخستین تجربه هدفمند و سازمان‌یافته جوانان در عرصه فعالیت بین‌المللی به وقوع پیوست. تجربه انتخاب شیراز به‌عنوان پایتخت جوانان جهان اسلام که با پیگیری‌های معاونت ساماندهی امور جوانان محقق شد، تجربه‌ای ارزنده و فرصت بسیار مناسبی است تا از این رویداد بین‌المللی که جوانان سایر کشورهای اسلامی نیز در آن حضور دارند برای توانمندسازی جوانان جهت حضور در رویدادهای بین‌المللی استفاده کرد.
آنچه آمد برخی از چالش‌های فعالیت‌های حوزه جوانان در عرصه بین‌الملل است که ریشه در عدم توجه و فقدان اهمیت حضور و فعالیت جوانان در عرصه بین‌الملل دارد و این بی‌توجهی سبب شده تا این موضوع در مرکز توجه مدیران و برنامه‌ریزان قرار نگیرد و به تبع آن برنامه خاصی نیز برای فعالیت‌های بین‌المللی جوانان تعریف نشده است.
ما در عصر جهانی‌شدن قرار داریم و اطلاع از تحولات و رویدادهای بین‌المللی ضمن این‌که جوانان را با تغییرات و پیشرفت‌های دیگر نقاط جهان آشنا می‌سازد، توانمندسازی جوانان را سبب می‌شود. از سوی دیگر، حضور در بُعد دیپلماسی عمومی و با محوریت دیپلماسی جوانان سبب تعامل با دیگر کشورها و اجرای همکاری‌های مشترک می‌شود.
مزیت دیگر حضور جوانان در فعالیت‌های بین‌المللی معرفی و آشنایی جوانان سایر کشورها با گفتمان انقلاب اسلامی است.
از این‌رو، در دوره جدید فعالیت معاونت سازماندهی جوانان بر آنیم تا نگاه ویژه به حوزه بین‌الملل داشته باشیم و دیپلماسی جوانان را در دستور کار قرار دهیم، بنابراین تشکیل نهاد ملی فراگیر در حوزه جوانان در قالب مجلس جوانان در اولویت قرار گرفته است و توانمندسازی سمن‌های جوانان در این زمینه و استفاده از ظرفیت‌های موجود در برنامه‌های این معاونت لحاظ خواهد شد و پس از آن به سایر موضوعات براساس اولویت‌بندی پرداخته می‌شود.