عماد رضایی‌نیک کارشناس ارشد روانشناسی
تا‌به‌حال شده است هواداران خود را موظف و مکلف به پیشرفت و پیروزی تیم‌های محبوبشان بدانند؟ اگر پاسخ مثبت است، این وظایف و نقش‌ها چه است؟ یادم است جام‌جهانی ۲۰۰۶ آلمان، زمانی که این تیم در مرحله نیمه‌نهایی مقابل ایتالیا بازی را واگذار کرد و از رسیدن به فینال جام‌جهانی در خاک خودش، جلوی چشم هوادارانش باز ماند، تماشاگرانِ آن بازی ایستادند و یک‌صدا و هماهنگ تا چند دقیقه تیم‌ملی فوتبال کشورشان را تشویق کردند و قدردان زحماتشان شدند و درست هشت‌سال بعد در خاک برزیل، جلوی هزاران هزار طرفدار شهر بلوهوریزونته تیم‌ملی فوتبال آلمان در مرحله نیمه‌نهایی، برزیل را با 7 گل به رختکن فرستاد و راهیِ فینال شد یا چرا راه دور برویم؛ 3 فصل پیش همزمان که استقلال خوزستان در اهواز به پیروزی جلوی ذوب‌آهن دست پیدا کرد و قهرمان شد، کیلومترها دورتر، پرسپولیس تهران وقتی با تفاضل گل کمتر نایب قهرمان شد، هواداران پرسپولیس ایستاده تیم‌شان را تشویق کردند و پرسپولیس نیز درست یک فصل بعد با اختلاف امتیاز عالی قهرمان لیگ شد. در دو مثال بالا توجه به چند مؤلفه دارای اهمیت است: تشویق، حمایت و دانایی (شناخت) متاسفانه در ایران طی چند ساله اخیر حمایت‌کردن از جنبه مالی تنها مورد تأکید قرار گرفته است. نمونه‌اش راه‌افتادن سامانه‌های مختلف برای کمک به باشگاه‌ها است، اما حمایت‌کردن بیشتر از آن‌که جنبه مادی داشته باشد، جنبه «روانی» دارد. حمایت‌کردن در روانشناسی به معنای همراه‌بودن با فرد به اضافه تأیید و تشویق نامشروط، برابر است با رسیدن به اهداف تعیین شده است. در فرمول ذکرشده هواداران با همراهیِ (در سرما و گرما، برد و باخت) تیم و اعتماد داشتن به آینده روشن موجب دستیابی به مقاصد می‌شوند. توجه به این نکته حایز اهمیت است که تشویق در روانشناسی با تحسین تفاوت دارد. در ادبیاتِ روانشناسی تشویق سر شوق آوردن، دلگرمی‌دادن و برانگیختن با تأکید بر عمل و فعل افراد است. تشویق به «کار» اشاره دارد و از همه مهمتر به مسئولیت و مالکیت فرد برای تلاش و موفقیت اهمیت می‌دهد. پس وقتی تشویق مستمر و نامشروط انجام گیرد، احتمال داده می‌شود که موفقیت و دستیابی به مقاصد نیز ممکن شود. نکته قابل تأمل دیگر مسأله شناختِ هواداران از میزان ابراز تشویق بازیکنان است. هواداران می‌توانند با بهره‌گیری از تجارب پیشین و صبوری موجب ترقی بازیکنان تیم‌های محبوبشان شوند. مقصود آن است زمانی که حتی بازیکنی در صورت بروز رفتار ناشایست از سوی باشگاه محروم یا جریمه می‌شود، هواداران نیز با باشگاه هم‌داستان باشند. همه می‌دانند که «سکوها» در فوتبال ایران چه تاثیری دارند و تاریخ نشان داده که شعائر برآمده از سکوها موجب چه جابه‌جایی‌هایی در فوتبال ما نشده است. پس لازم است همان‌طور که فوتبال ما بلندپروازی‌هایی در سر دارد، هواداران نیز شناخت و دانایی‌شان را بیفزایند. به‌عنوان مثال هواداران اعجاب‌انگیز تیم‌ملی فوتبال ایسلند را در نظر بگیرید. یک‌تنه، شورانگیز و مصمم سطح کیفی فوتبال‌شان را در عرض چند سال بالا برده‌اند و هر روز در همه ورزشگاه‌های دنیا مابقی تماشاگران سعی می‌کنند مثل آنها باشند.