محمدرضا نیک‌نژاد آموزگار

امروز نخستین گام از ‌سال آموزشی برداشته می‌شود. آغازی دیگر برای آموختن در کوچه پس‌کوچه‌های مهر و مهربانی و مهرماه، زیر چترِ لاجوردی آسمان و نسیم ملایم پاییز، آغازی با نوآموزانی که در اوج تشنگی برای یادگیری و آموختن و به دست آوردن تجربه‌های تازه‌اند و تلاش برای آنان تا بیاموزند زیستن در جهانی پیچیده و آینده‌ای پیچیده‌تر را. در هر راه و با هر هدفی، نخستین گام همواره دشوارترین و هراسناک‌ترین است. با همه اینها اما برداشته می‌شود و باید برداشته شود؛ که اگر نبود، امروز آدمیان همچنان پوستین‌پوشان، چوب و سنگ به دست، روزها شکار می‌کردند و شکار می‌شدند و شب‌ها به کنج غارهای تنهایی‌شان می‌خزیدند که اگر نبود، جامعه‌ای نیز نبود و مدنیتی و آموزگاهی و آموزگاری و دانش‌آموزی. برداشتن نخستین گام همواره پرهراس‌ترین است، اما برداشته می‌شود، به امید آسان‌ترشدن و هموارترشدن و دلپذیرترشدن راه. نخستین گام برداشته می‌شود به امید گشایش‌های پسین. نخستین گام برداشته می‌شود به خاطر دستاوردهای نو و تجربه‌های نوتر و هیجان‌انگیزتر. امروز گام نخستین از آموزشی برداشته می‌شود که قرار بود و هست، پله‌ای همسان باشد برای همه آدمی‌زادگان؛ از تنگدستان گرفته تا ثروتمندان، اما خود عاملی شده است برای دامن‌زدن به فقرِ اکثریت و توانگری اقلیت. قرار بود و هست که مدرسه سقفی از مهر و اخلاق باشد برای فرزندان جامعه، جدا از رنگ و نژاد و مذهب و ثروت و مکنت اما همین سقف‌های رنگارنگ و گوناگون عاملی شده‌اند برای فراخ‌ترشدن شکاف داراها و ندارها؛ مدرسه‌هایی که مهمترین شباهت‌شان دریافت پول است و مهمترین تفاوت‌شان میزان آن پول. امروز نخسیتن گام از آموزشی برداشته می‌شود که قرار بود و هست یادگیرنده‌هایی بیافریند که برای همه عمر تشنه یادگیری بمانند و یاد بگیرند و یاد بگیرند و یاد بگیرند، اما نه‌تنها ناتوان از پرورش یادگیرنده‌هایی چنین است، که گریزان می‌کند هر که واردش می‌شود؛ گریزان از درس و مشق و کتاب و مدرسه و کلاس و معلم و یادگیری؛ وای بر گریز نسل‌ها از کتاب و کتابخوانی! امروز آموزشی آغاز می‌شود که حتی روزهای پیش این آغاز، شغل پدرها را می‌پرسند و میزان درآمدشان را! و چه دردناک است سنجش انسان‌ها با میزان پولی که دارند و میزان کمکی که به مدرسه می‌کنند! امروز آموزشی آغاز می‌شود که پدرها و مادرهای فراوانی را شرمنده فرزندان خود می‌کند! فرزندانی که سنجه‌ آنان نه توانایی یادگیری‌شان و پتانسیل نهفته برای شهروند شایسته‌شدنشان است بلکه شمار هزاران تومانی است که به مدرسه بپردازند؛ نگاهی مشتری‌مدار به اخلاقی‌ترین کنش انسانی از دوران باستان تا هم‌اکنون. امروز آموزشی آغاز می‌شود که بیشتر آموزشگرانش خسته از بی‌توجهی‌ها و بی‌مهری‌ها چندان مشتاقش نبودند! امروز آموزشی آغاز می‌شود که همه، از رئیس دولت و وزیرش گرفته تا آموزگاران و خانواده‌ها، بر ناکارآمدی‌اش تأکید می‌کنند و بر بهسازی‌اش داد سخن می‌دهند؛ اما همچنان در بر پاشنه پیشین می‌چرخد و روزگار بر دایره بی‌مهر گذشته، اما آموزش با همه ناکارآمدی‌اش همچنان آموزش است و همچنان درخشان‌ترین کنش انسانی. همین آموزش همچنان برای بسیاری از افراد جامعه سکوی زندگی و آینده‌ای بهتر است؛ تا جایی که دانش‌آموز افغان به خاطر تسویه‌ شهریه‌اش در مدرسه دولتی عصرها و پس از رفتن همکلاسی‌هایش، آستین بالا می‌زند به کمک مادرش مدرسه را تمیز می‌کند! همین آموزش نخستین جایی است که کودکان زیست اجتماعی و تعامل با همنوعان خویش را می‌آموزند و فرازها و فرودها و محدودیت‌ها و گریزگاه‌های زیست جمعی را تجربه می‌کنند. این نخستین روز مهر و نخستین گام آموزش با همه ناکارآمدی‌ها و ناکامی‌ها، بر دانش‌آموزان و دانشجویان و آموزگاران‌شان به شادی و نیکی.